Op de hoogte blijven van onze laatste nieuwsitems en ontwikkelingen? Volg onze LinkedIn pagina
We denken vaak dat jongeren digitaal handiger zijn dan mensen in andere leeftijdsgroepen. Als het gaat om social media is dat vaak ook wel zo. Maar voor digitale overheidsdienstverlening geldt dat vaak niet. Als iemand bijna 18 jaar wordt, verandert er zoveel dat jongeren hierdoor in de problemen kunnen komen. Angeliek van der Zanden, programmaleider jongereneducatie van Stichting Digisterker, heeft tips voor gemeenten om deze problemen te voorkomen.
Angeliek van der Zanden: “Veel gemeenten sturen hun 17-jarige inwoners een brief of kaart, wanneer ze bijna 18 worden. Dit is een goed middel om jongeren te informeren, maar niet voor alle jongeren voldoende om hun digitale zaken met de overheid te regelen. Handig zijn met social media is iets anders dan je digitale zaken op orde hebben.”
Hoe kan het dat jongeren hier moeite mee hebben?
Angeliek: “Digivaardig zijn bij overheidszaken gaat om meer dan het kunnen bedienen van een app of het invullen van een webformulier. Om dat goed te kunnen doen heb je ook kennis van de samenleving nodig. Bovendien vraagt overheidsdienstverlening meer van je taal- en digivaardigheden dan filmpjes uploaden en liken op TikTok. De (overheids)websites waarop jongeren dingen moeten regelen, vinden ze complex. Het kost hen moeite om hun zaken daarop te regelen.
Veel jongeren kunnen hulp vragen aan hun ouders, maar dat geldt niet voor allemaal. En als de ouders niet vaardig genoeg zijn in taal en digitale zaken, dan missen de jongeren hun belangrijkste vangnet. Dat levert problemen op. Bijvoorbeeld schulden omdat de zorgverzekering niet goed geregeld is, of omdat er geen zorg- of huurtoeslag wordt aangevraagd.”
Gaat het alleen om de bijna 18-jarigen?
Angeliek: “Nee, het probleem is groter. Al vanaf hun 15e krijgen jongeren te maken met digitale diensten van de overheid. Denk aan het regelen van DigiD, het aanvragen van een paspoort of identiteitskaart of het terugvragen van loonheffing bij een bijbaantje.
Als een jongere met 18 jaar volwassen wordt, komen daar veel dingen bij: het regelen van zorgverzekering en zorgtoeslag, de inschrijving in het donorregister en het aanvragen van studiefinanciering als ze studeren. Jongeren die op zichzelf wonen, moeten bovendien huurtoeslag regelen.”
Hoe kun je jongeren beter voorbereiden?
Angeliek: “Het zou mooi zijn als de jongeren op school al leren wat ze nodig hebben om vanaf hun 18e als zelfstandige inwoners hun zaken te regelen. Veel scholen in het voortgezet onderwijs en het mbo hebben al aandacht voor digitale vaardigheden en digitaal burgerschap. Digitale overheidsdienstverlening zou daar een goede aanvulling op zijn. Daarom ontwikkelen we met Stichting Digisterker onderwijsprogramma’s zoals Doe je digiding, mede gefinancierd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken.”
Wat kunnen gemeenten doen?
Angeliek: “Veel gemeenten sturen jongeren die bijna 18 worden een brief met informatie over wat je moet weten en regelen als je 18 bent. Sommige gemeenten hebben ook een speciale webpagina over 18 jaar worden, geschreven voor jongeren en niet voor hun ouders. Zoals de pagina Ik word 18 van de gemeente Bloemendaal. Daarop staat de belangrijkste informatie en een verwijzing naar een uitgebreide checklist van CJG Kennemerland. De gemeente Almere verwijst jongeren naar een persoonlijke checklist die ze kunnen maken via 18inalmere.nl en naar de app Kwikstart.
Een ander goed voorbeeld van een gemeente die jongeren en hun ouders helpt met alles wat geregeld moet worden, is de gemeente Amsterdam. Op de webpagina Mijn kind wordt 18 staan alle onderwerpen waarin iets kan veranderen. Bij elk onderwerp staat een uitleg en waar nodig een verwijzing. Jongeren zelf krijgen kort voor hun 18e verjaardag een kaartje van de gemeente met een verwijzing naar de app Ping Ping. In de app kunnen jongeren zien en bijhouden wat ze moeten regelen als ze 18 jaar worden.”
Op welke plekken kunnen jongeren verder hulp krijgen?
Angeliek: “In de meeste bibliotheken in Nederland zijn Informatiepunten Digitale Overheid ingericht. Daar kunnen inwoners naartoe gaan die vragen hebben over bijvoorbeeld DigiD, toeslagen of moeilijke brieven van de overheid. Ook jongeren kunnen daar terecht. Medewerkers van de bibliotheken helpen hen met de vragen die zij hebben.
Gemeenten kunnen in hun brief voor bijna 18-jarigen ook verwijzen naar deze Informatiepunten Digitale Overheid. Lees bijvoorbeeld hoe gemeente Heerlen betrokken is bij het Informatiepunt Digitale Overheid in de lokale bibliotheek. Jongeren- en buurthuiswerk zijn natuurlijk ook goede hulpbronnen om als gemeente naar te verwijzen.”
Hoe kan Digisterker gemeenten helpen?
Angeliek: “Digisterker heeft de landelijke website ‘Digidingen-desk. Informatiepunt voor jongeren’ ontwikkeld. Dit is een informatiepunt voor jongeren vanaf 15 jaar. Vooral over alle regeldingen rond hun 18e verjaardag vinden ze er wat ze nodig hebben. Per onderwerp zijn er stappenplannen, video’s en tips om hen op weg te helpen.
Ook ouders en professionals (zoals jongerenwerkers, bibliotheekmedewerkers en decanen) vinden hier informatie over hoe zij jongeren kunnen helpen met digitale (overheids)dienstverlening. De ontwikkeling van de website is mede gefinancierd door het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Digisterker wil graag meedenken met gemeenten die in een brief aan hun bijna 18-jarige inwoners willen verwijzen naar Digidingen-desk. Daarvoor kunnen ze contact opnemen met mij via e-mail angeliek.vanderzanden@digisterker.nl of per telefoon 06 27 43 61 89.
Deze bronnen kunnen gemeenten helpen hun digitale dienstverlening aan jongeren te verbeteren: