Op de hoogte blijven van onze laatste nieuwsitems en ontwikkelingen? Volg onze LinkedIn pagina
Na de samenvoeging van 5 gemeenten op 1 januari 2022 is Land van Cuijk in oppervlakte de grootste gemeente van Noord-Brabant. Deze uitgestrekte plattelandsgemeente telt 33 kernen. Om de bewoners van deze kernen goed te kunnen betrekken bij alle veranderingen, ontwikkelde de nieuwe gemeente het begrip ‘kernendemocratie’. Met een breed team van onder andere participatie, dienstverleningsbeleid en communicatie geeft manager communicatie Tonnie van Doorn handen en voeten aan deze kernendemocratie.
Vanaf 1 januari 2022 is de nieuwe gemeente Land van Cuijk van start gegaan, ontstaan uit 5 gemeenten. Bij de ontwikkeling van deze nieuwe organisatie is de nauwe verbinding met de inwoners een belangrijk uitgangspunt. Tonnie van Doorn: “Dat doen we via kernendemocratie. Dat definiëren wij als: op kern-, wijk- en buurtniveau inwoners betrekken bij de inrichting van de leefomgeving. Het is de basis voor hoe wij participatief willen samenwerken met de inwoners. Dit proces is volop in ontwikkeling”
Kernendemocratie: op kern-, wijk- en buurtniveau inwoners betrekken bij de inrichting van de leefomgeving.
In aanloop naar de fusie werd hiervoor de basis gelegd met bouwteams in elke kern om met elkaar te komen tot een KernenCV. “Hiervoor gingen we in gesprek met de dorps- en wijkraden, aangevuld met vertegenwoordigers van verenigingen, bedrijven en andere stakeholders” vertelt Tonnie. “We haalden op wat er goed gaat in elke kern, wat er nog ontwikkeld moet worden en welke rol inwoners daarbij zelf spelen? Aan het begin van dit jaar deelden we het eerste concept van de KernenCV’s met alle inwoners. Na het verwerken van hun reacties daarop zijn de KernenCV’s nu zo goed als klaar voor de officiële presentatie. De CV’s zijn voor ons een belangrijke informatiebron. Hier staat in wat de sterke punten van de kern zijn en wat aandachtspunten zijn. Ook hebben inwoners opgeschreven wat zij belangrijke focuspunten voor hun kern vinden. De kernenCV’s zijn hierdoor erg bruikbaar (of belangrijk) bij het opstellen van beleid en plannen.”
Tonnie van Doorn, manager communicatie Land van Cuijk
Tonnie geeft wel aan dat niet alles kan wat inwoners vragen. “Niet alles is haalbaar. Het KernenCV is geen wensenlijstje dat we afwerken. Het is een middel om goed te luisteren naar de kernen en met de inwoners samen te werken. Soms aan kleine dingen en soms aan grote dingen.”
“Woningbouw staat met stip op 1 als wens van inwoners,” vertelt Tonnie. “Dat is net als in de rest van Nederland ook in het Land van Cuijk een uitdaging. Verkeersveiligheid is een ander belangrijk thema in de KernenCV’s. Verder is er veel vraag naar activiteiten en wordt aandacht gevraagd voor uitstraling en aantrekkelijkheid. Het zou voor de korte termijn mooi zijn als we, samen met inwoners, per kern in elk geval één ding zouden kunnen realiseren.”
Bij de contacten met elke kern spelen de gebiedsmakelaars een belangrijke rol. Deze persoon is het eerste aanspreekpunt in de kern en heeft een verbindende rol. Daarnaast heeft de gebiedsmakelaar een coachende rol richting de organisatie. Tonnie stuurt deze pionierende medewerkers aan. “De gebiedsmakelaars zijn actief in de kern en halen daar vragen en informatie op. Soms is het antwoord er al, bijvoorbeeld in een app of op de website. Dan kunnen zij gewoonweg verwijzen. En anders zetten zij de vraag of opmerking uit. De gebiedsmakelaars hebben daarom ook contact met de hele gemeentelijke organisatie.”
Tonnie beschrijft deze nieuwe functie als mooi én uitdagend. “Gebiedsmakelaars moeten makkelijk benaderbaar zijn én niet omvergeblazen worden door het eerste het beste tegenargument. Goed luisteren is belangrijk, maar ook goed kunnen uitleggen. Het zijn duizendpoten die hun weg makkelijk hun weg moeten kunnen vinden in de kernen én in de organisatie.”
Behalve een gebiedsmakelaar heeft elke kern ook een gebiedswethouder. “Elke wethouder heeft naast zijn inhoudelijke portefeuille ook de verantwoordelijkheid voor een aantal kernen,” licht Tonnie toe. Die bestuurlijke verantwoordelijkheid moet nog verder ingevuld worden. Tonnie geeft een voorbeeld: “Stel, in een kern speelt iets op het gebied van verkeersveiligheid. De ene wethouder gaat over verkeer en een andere over de kern. Wie van de twee heeft dan de lead bij een inloopavond of opening? We moeten nog verkennen hoe we met dat soort situaties omgaan.”
En zo zijn er nog meer zaken om verder te ontwikkelen, erkent Tonnie. “Het is een zoektocht van een organisatie in opbouw. Al meteen in januari hebben we daarbij ook de hulp van de inwoners gevraagd. Via het mailadres dienstverlening@landvancuijk.nl konden zij tips geven aan de gemeente. We kregen veel reacties, klachten en andere bruikbare feedback die we meteen bij de juiste persoon konden uitzetten.”
Het team van Tonnie is goed ingericht om de dienstverlening, participatie en communicatie in deze veranderende gemeente te helpen. “Mijn team heet ‘Team communicatie’, maar daaronder valt veel meer dan de standaard communicatiefunctie van een gemeente. Ik geef ook leiding aan de clusters kabinet, beleid dienstverlening, gebiedsmakelaars, bestuurlijk secretariaat en ondersteuning OR. Vanuit dit team hebben we verbinding met de hele organisatie en met de hele samenleving in Land van Cuijk. Onze clusters zie ik dan ook als de Olympische ringen: er ontstaat synergie door de verbinding tussen al die clusters.”
Door beleid dienstverlening in het team communicatie te plaatsen, gaat het over meer dan alleen burgerzaken. Het gaat over dienstverlening breed.
Tijdens de voorbereiding op de fusie werden teams samengesteld vanuit een bepaalde omvang, maar ook vanuit logica. Tonnie licht toe: “Dat geldt bijvoorbeeld voor vergunningen of openbare ruimte. De samenstelling van het team heeft ook een logica, een synergie die de organisatie al zag aankomen vanuit de gedachten van kernendemocratie.” Het team Communicatie in deze unieke samenstelling kreeg een plek in de nieuwe organisatie. Inclusief het cluster beleid dienstverlening. “Als je dienstverlening ontwikkelt vanuit een kcc, dan richt dienstverlening zich vanzelf op burgerzaken. Vanuit mijn team richt het beleid zich op dienstverlening breed. Het raakt de hele organisatie. En van begin tot eind, omdat de kwaliteitsmonitoring ook een plek heeft in mijn team.”
Participatie van inwoners is een belangrijk thema in veel gemeenten. Volgens Tonnie is het model dat Land van Cuijk gebruikt, ook toe te passen in de grotere gemeenten. “Dan gaat het niet om kernen, maar om wijken en buurten. Al weet ik niet of een buurt net zo’n eigen identiteit heeft als een kern in onze gemeente.”
Tegelijkertijd is er een aantal principes die altijd belangrijk zijn voor inwonersparticipatie. Als eerste noemt Tonnie realistisch zijn in je verwachtingen. “Als gemeente moet je je bewust zijn van wat je doet en uitdraagt. Maar we moeten ons ook realiseren dat niet iedere inwoner even betrokken wil zijn. Een grote groep vindt het betalen van de belastingen al genoeg.”
Toch blijft het belangrijk om als gemeente je best te doen zoveel mogelijk mensen te betrekken. “Ook andere mensen dan degenen die altijd reageren,” vertelt Tonnie. “het aanbieden van digitale tools geeft een andere doelgroep de kans om deel te nemen aan gemeentelijke processen. Zo is er ook online gereageerd op de KernenCV’s en worden deze nu breder gedragen. “
Land van Cuijk – en vooral het team van Tonnie – staat voor de uitdaging om met de KernenCV’s aan de slag te gaan. “Doen wat je belooft, dat is altijd belangrijk voor een gemeente en dus ook voor ons. De KernenCV’s moeten niet in een la verdwijnen. We moeten laten zien dat het serieus is en eraan werken om het enthousiasme van inwoners vast te houden.”
Tonnie ziet daarnaast ook een andere functie voor de KernenCV’s. “Ook voor de medewerkers van onze organisatie zijn deze cv’s een goede manier om te zien wat er leeft in de verschillende kernen van onze gemeente. En nieuwe medewerkers kunnen op deze manier makkelijk kennismaken met de verscheidenheid van onze gemeente en met onze kernendemocratie.”
Land van Cuijk ontstond op 1 januari 2022 uit een samenvoeging van de vijf gemeenten Boxmeer, Cuijk, Sint Anthonis, Mill en Sint Hubert en Grave. De gemeenten Grave, Cuijk en Mill en Sint Hubert werkten daarvoor al samen in de werkorganisatie CGM. Deze uitgestrekte plattelandsgemeente ligt in het oosten van Noord-Brabant tegen Gelderland en Limburg aan.
Bekijk ook de website Ons Land van Cuijk met alle KernenCV’s en een uitleg van kernendemocratie.