Op de hoogte blijven van onze laatste nieuwsitems en ontwikkelingen? Volg onze LinkedIn pagina
Bij uitvoeringsorganisatie DUO is er een klein team speciaal voor digitale toegankelijkheid (ook wel acccessibility genoemd). Edith Franconi en Wouter de Boer vormen het team en zijn allebei accessibility auditors. Zij vertellen hoe het accessibility team is ontstaan en wat het team heeft bereikt. Hun lessen kunnen gemeenten inspireren bij het werken aan digitale toegankelijkheid van websites en apps.
De expert die bij DUO digitale toegankelijkheid heeft aangejaagd, was Ernst Ploegman. Hij was al met digitale toegankelijkheid bezig ruim voordat het een wettelijke verplichting werd. Hij heeft de basis gelegd voor de borging van toegankelijkheid bij DUO. In oktober 2023 overleed Ernst plotseling. Hij werkte intensief samen met Edith en Wouter die de missie van Ernst voortzetten. Zij doen dit samen met Matthijs van Langelaar, die onlangs is aangehaakt bij het team.
Edith Franconi (links) en Wouter de Boer, accessibility auditors bij DUO
Hoe zijn jullie bij digitale toegankelijkheid betrokken geraakt?
Edith Franconi: ‘Als functioneel tester controleerde ik dagelijks schermen: dat wat gebruikers zien als ze een website van DUO bezoeken. Maar ik had nog nooit stilgestaan bij digitale toegankelijkheid. Tot ik een awareness sessie volgde waar een blinde collega demonstreerde hoe hij door een website navigeerde en tegen welke problemen hij aanliep. Ik heb me toen bij de werkgroep aangesloten en sindsdien probeer ik iedereen te overtuigen van het belang van digitale toegankelijkheid.’
Wouter de Boer: ‘Ik ben begonnen bij DUO als uitzendkracht voor de klantenservice en ben intern doorgegroeid tot functioneel tester. Ik testte onder andere de medewerkersschermen waar dezelfde blinde collega als Edith noemde, ook mee moest werken, en merkte dat er weinig kennis was over het soort problemen waar hij tegenaan liep. Toen ik door een awareness-sessie van het bestaan van de werkgroep digitale toegankelijkheid hoorde, heb ik me direct aangesloten. Maar dat was iets wat je naast je eigen werk deed, hooguit een uurtje of twee per week.’
Hoe zijn jullie van die werkgroep tot het accessibility team gekomen?
Edith: ‘Onze collega Ernst vroeg de ruimte om zich op de digitale toegankelijkheid te storten. Want er was veel te doen. Bij DUO werken ongeveer 3000 mensen, waarvan de helft bij ICT. DUO ontwikkelt veel software voor de websites en applicaties zelf. Daarom wilden we ook de kennis in huis halen om zelf de digitale toegankelijkheid te kunnen toetsen. Wouter en ik hebben toen de opleiding tot auditor gevolgd bij stichting Accessibility.’
Wouter: ‘We voorzagen dat de grote bureaus die toegankelijkheidstoetsen doen, het erg druk zouden krijgen. Door zelf te toetsen hebben we sneller zicht op waar we staan en kunnen we bovendien makkelijker schakelen met de ontwikkelteams. Er is wel een valkuil, omdat we in feite ons eigen vlees keuren, maar omdat we zelf geen bouwers zijn, hebben Edith en ik in principe voldoende afstand.’
Digitale toegankelijkheid is van onderop begonnen. Hoe is de top aangehaakt?
Edith: ‘Omdat DUO veel websites heeft die een audit nodig hebben is het uiteindelijk voordeliger om de audits zelf uit te voeren. Dat was een goed argument om de directie te overtuigen. We werden vrijgesteld van ons eigenlijke werk en konden aan de slag als auditor. Daar zat wel het risico aan vast dat we officieel niet bestonden. We hebben er daarom ook op aangedrongen om onze functies te formaliseren. Sinds najaar 2023 is auditor officieel een functie binnen DUO. De functie van Accessibility Officer bestond al wat langer en dat zorgt ervoor dat Ernsts plek opnieuw ingevuld gaat worden.’
De directie kan digitale toegankelijkheid versnellen als er vanuit een visie tijd en middelen beschikbaar komen.
Wat is er verder geregeld over de inhoud van jullie functie?
Wouter: ‘Die hebben we grotendeels zelf kunnen invullen en bestaat vooral uit audits, quickscans, workshops en hulpmiddelen voor collega’s. Bij een audit wordt een website of -applicatie getoetst op alle 50 succescriteria van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), niveau AA. Met een quickscan kijk je wat vluchtiger, maar haal je de opvallendste fouten er alvast uit.
Workshops geven we voornamelijk aan de 40 tot 50 ontwikkelteams die de schermen maken voor zowel klanten als medewerkers. We leren ze hoe ze onze checklist kunnen gebruiken om software meteen zo digitaal toegankelijk mogelijk te maken. En we beantwoorden hun vragen. Die checklist is een van de hulpmiddelen die we zelf gemaakt hebben.’
Welke andere hulpmiddelen hebben jullie gemaakt?
Edith: ‘Een belangrijk hulpmiddel is de basiscursus. Hierin leggen we alle basisbegrippen van digitale toegankelijkheid uit. Alle medewerkers van DUO kunnen deze zelf doen, want het is een e-learning. Het is de bedoeling dat ze er daarna zelf mee aan de slag kunnen. Dit voorziet echt in een behoefte, want digitale toegankelijkheid zit niet standaard in opleidingen. We hebben deze opleiding gedeeld met o.a. de RDW, waar deze nu (in aangepaste vorm) ook in het interne leermanagementsysteem staat.’
Het gaat niet alleen maar om het hebben van de toegankelijkheidsverklaringen.
Hebben jullie een plan om digitale toegankelijkheid te verbeteren?
Edith: ‘Zeker. Op dit moment hebben we alle websites en applicaties in beeld die door burgers gebruikt worden. De websites moeten minimaal eens per 3 jaar geaudit worden, dus daar hebben we een planning voor opgesteld. We zijn nu over de helft en het doel is om volgend jaar alles in elk geval op status B te hebben en wellicht enkele sites op status A. Status B betekent dat er een audit is uitgevoerd en dat er nog bevindingen zijn, status A betekent dat de site volledig digitaal toegankelijk is. De bevindingen die uit de audits komen moeten door de teams worden opgelost. Op die manier wordt de toegankelijkheid van de sites verbeterd.’
Wouter: ‘Daarom hebben wij ook een memo voor de directie gemaakt met een visie op digitale toegankelijkheid. De directie kan digitale toegankelijkheid versnellen als er vanuit een visie tijd en middelen beschikbaar komen en als er afspraken zijn over wat verplicht is en welke websites het meest belangrijk zijn. Want het gaat niet alleen maar om het hebben van de toegankelijkheidsverklaringen.’
Websites en apps die digitaal toegankelijk zijn, werken voor iedereen prettiger, ook voor jezelf.
Waar gaat het volgens jullie vooral om?
Wouter: ‘Voor sommigen mensen is digitale toegankelijkheid een noodzaak. Zoals de blinde collega die nog steeds betrokken is bij bewustwordingssessies. Maar dat is niet het enige, want zijn verhaal is niet representatief voor alle mensen met een visuele beperking, laat staan alle mensen met een beperking. Visuele beperkingen zijn wel vaak het eerste en makkelijkste voorbeeld om het belang van digitale toegankelijkheid aan te geven. Maar je hebt ook auditieve en motorische beperkingen. Bovendien kun je met beperkingen te maken krijgen als je ouder wordt of kun je tijdelijk beperkt zijn, denk aan een gebroken arm. Websites en apps die digitaal toegankelijk zijn, werken voor iedereen prettiger, ook voor jezelf. Een goed verhaal hierover is belangrijk.’
Edith: ‘Bovendien wordt digitale toegankelijk soms onnodig ingewikkeld gemaakt, we willen ook laten zien dat je met eenvoudige aanpassingen een site al een stuk toegankelijker kunt maken. Als er een bijvoorbeeld een kop in de tekst staat, maak die dan ook op als een kop. Als je weet hoe je dat moet doen, is het niet moeilijk om dat altijd te doen.’
Welke tips over digitale toegankelijkheid hebben jullie voor gemeenten?
Wouter: ‘Wat bij ons goed heeft gewerkt is beginnen met kennis verspreiden. Een speciaal team voor digitale toegankelijkheid is niet haalbaar voor elke gemeente. Maar je kunt wel zorgen dat er een ‘expert’ is: iemand die er meer van weet dan de rest van de organisatie. Die weet wat de WCAG-richtlijnen inhouden en ook de techniek snapt.’
Edith: ‘Die persoon moet de tijd en ruimte krijgen om met digitale toegankelijkheid aan de slag te gaan. Daar helpt steun vanuit de directie natuurlijk bij. En zoek naar kleine dingen met veel effect, want die zijn er meestal wel.’
Over digitale toegankelijkheid vind je veel informatie online. Om er meer over te leren en zelf te kunnen toetsen heb je een speciale opleiding nodig.
Dit zijn goede websites om mee te beginnen: