Op de hoogte blijven van onze laatste nieuwsitems en ontwikkelingen? Volg onze LinkedIn pagina
Het Bouwdepot is een preventieve aanpak waarbij thuisloze jongeren een jaar lang een vast maandelijks inkomen ontvangen. Dit geeft de jongeren financiële rust en ruimte om aan persoonlijke doelen en hun toekomst te werken. De aanpak is gestart met een grootschalige pilot met de gemeente Eindhoven. Ook de gemeenten Amersfoort, Groningen en de Rijnstreek gemeenten hebben zich erbij aangesloten. Oprichter Marleen van der Kolk vertelt meer over deze GemeenteDelers-casus.
| Naam van de casus: Het Bouwdepot (GemeenteDelers 2022 finale)
Indiener: Marleen van der Kolk, mede-oprichter van stichting Het Bouwdepot samen met ontwerper Manon van Hoeckel, in samenwerking met de gemeenten Eindhoven, Amersfoort, Groningen en de Rijnstreek gemeenten Onderwerpen: Sociaal Domein, Jongeren |
Het Bouwdepot geeft de jongeren financiële rust en ruimte om aan persoonlijke doelen te werken. Zoals het aflossen van schulden, werken aan herstel en het creëren van een stabiele woonsituatie. Jongeren komen hierdoor zelf weer aan het stuur en krijgen zo de regie over hun leven weer terug. Het Bouwdepot richt zich op het voorkomen dat 18 tot 21-jarigen een bijstandsuitkering ontvangen, omdat ze anders maandelijks een schuld opbouwen van €666. Een kwetsbare doelgroep die momenteel tussen de mazen van de wet valt. Door op creatieve wijze buiten het systeem om en met inzet van vrij fondsengeld aan de slag te gaan werd het mogelijk om in een korte tijd het werkveld te activeren en gemeenten te enthousiasmeren.
Waarop ben je het meest trots?
Marleen van der Kolk: “Oh zoveel. Om te beginnen, dat we in korte tijd – sinds februari 2020 – zover zijn gekomen door het gewoon te gaan doen in plaats van te blijven praten over ‘het kan niet en het mag niet’. Jongeren voor wie we dit doen, vertellen ons al heel lang waarom keiharde euro’s zo belangrijk zijn als je er alleen voor staat. Maar ook een adempauze als je veel te vroeg in je jonge leven dagelijks met allerlei problemen bezig moet zijn. Nu hebben ruim 60 jongeren uit vier gemeenten een Bouwdepot. Hierdoor kunnen deze jongeren een jaar lang ‘hun leven op orde brengen’ en vanuit een adempauze en financiële rust aan de toekomst werken.
Wat jongeren helpt, hebben we vertaald naar de principes van het Bouwdepot. Daardoor werken we vanuit een ander mensbeeld: het gaat erom dat jongeren zich gezien en gehoord voelen, dat we werken vanuit vertrouwen en een adempauze stimuleren om fouten te mogen maken. Dat jongeren daarvan kunnen leren op weg naar volwassenheid en weer aan het stuur van hun leven kunnen komen. Het Bouwdepot is leer- en leefgeld voor de jongeren.”
Foto gemaakt door ontwerper Manon van Hoeckel.
Waar heb je het meest van geleerd?
Marleen: “Door het te gaan doen en kijken wat er gebeurt bij de jongeren en het ‘systeem’ eromheen. Het is een lerende aanpak voor ons, de jongeren, de begeleiders en ambtenaren. Daarnaast was ook een eyeopener de taboes die naar voren kwamen. De eerst vraag die we steeds kregen was of de jongeren wel begeleiding ontvangen met zoveel geld. Maar ook de vraag of jongvolwassenen mogen sparen van een Bouwdepot (want dan zullen ze wel te veel geld ontvangen). Of ze een rijbewijs mogen halen om meer kans te hebben op een baan (Een rijbewijs? Dat regel je zelf maar, niet van ons belastinggeld).
Door de aanpak van social designers/ontwerpers ontdekten we om anders te kijken en te denken over een vastzittend maatschappelijk vraagstuk als bestaanszekerheid. Dat hielp om hier in beweging in te krijgen en taboes te doorbreken. Bijvoorbeeld door in heldere en normale taal de verbinding maken met beleidsmakers, politici en/of de publieke opinie. Ook gemeenten geloven in onze aanpak: dat we een preventief aanbod hebben voor een groep jongvolwassenen waar gemeenten nu nog geen oplossing voor hebben. Gemeenten leren met ons in de praktijk en met de jongeren.”
Wat zeggen mensen erover?
Marleen: “Zonder arrogantie is iedereen laaiend enthousiast: ambtenaren bij gemeenten, (zorg)professionals, burgers, politie, docenten, jeugdzorgmedewerkers en welzijnswerkers. Het voorbehoud en de twijfel, de ‘ja maar’s’ komen alleen uit de hoek van politici en ambtenaren bij bepaalde ministeries.”
Waaraan merk je dat het werkt?
Marleen: “Van de jongeren zelf en hun begeleiders. Als je geen geldstress meer hebt, ontstaat er financiële rust. Zo makkelijk kan het zijn. Als dit ook nog onvoorwaardelijk is en een heel jaar lang, ontstaat er adempauze. Ruimte om voor het eerst na te denken: wat vind ik nou leuk, wat kan en wil ik. Ruimte om te experimenteren en iets verder weg te kijken dan ‘van probleem naar probleem’ en per dag.
Daarnaast wordt de aanpak ook onderzocht. Er ligt al een kwalitatieve rapportage van DRIFT. In het najaar ligt er een maatschappelijke kosten-batenanalyse van de aanpak het Bouwdepot. Begin 2023 verschijnt een uitgebreid wetenschappelijk onderzoek van de grootschalige pilot in Eindhoven van 30 jongeren.”
Hoe kunnen andere gemeenten hiermee aan de slag?
Marleen: “We hebben verschillende middelen klaar staan. Via online webinars delen we praktische informatie over de aanpak en hoe te beginnen. Verder hebben we voor ambtenaren van gemeenten en voor begeleiders van de jongeren een toolkit waarmee ze zelf met de eerste stappen aan de slag kunnen. Hier staan ook de formats voor de bouwplannen van de jongeren op. Tot slot geven we train-de-trainer workshops voor gemeenten en lokale partners in het werken met de aanpak van het Bouwdepot.
De aanpak en tools kunnen ook heel goed ingezet worden voor andere doelgroepen binnen de Participatiewet met een kleine vertaling naar volwassenen.”
Wat is je toekomstdroom (rondom de casus)?
Marleen: “Dat alle gemeenten aan de slag kunnen met de aanpak het Bouwdepot en ruimte krijgen om de financiële bestaanszekerheid en adempauze voor jongvolwassenen 18 – 21 jaar in een kwetsbare positie veilig te stellen. En dat gemeenten daarover geen belastingen hoeven te betalen als ze voor jongeren in een kwetsbare positie leer- en leefgeld in de vorm van een bouwbudget inzetten.
En dat we een lerend systeem willen bouwen waarin we fouten maken en daarvan leren. Met de jongeren maar ook het team Bouwdepot, ambtenaren bij Rijk en gemeenten, politici en begeleiders samenwerken om jongerendakloosheid te voorkomen. Zodat bestaanszekerheid – voldoende inkomen, gezondheid, ondersteuning en een veilig dak – en ruimte om te mogen leren op weg naar volwassenheid voor alle jongvolwassen een normale zaak is in een land als Nederland.”
Wat is nodig om die droom werkelijkheid te laten worden?
Marleen: “De (radicaal) eenvoudige aanpak van het Bouwdepot botst met het zeer complexe systeem (belastingen/toeslagen, Participatiewet, politiek). Daardoor is het voor gemeenten lastig om met aanpakken als het Bouwdepot aan de slag te gaan en vraagt dat veel bestuurlijke en ambtelijke lef. We moeten deze ruimte voor alle gemeenten nog bevechten.
En we hebben positieve beeldvorming over jongerendakloosheid nodig. Daarom werken we aan een eigentijdse beeldbank, het Beelddepot. Geen foto’s van een laveloze jongere op een bankje die stigmatiserend werken. Maar beelden die kloppen met de werkelijkheid van jongeren in een kwetsbare positie.”
Voor vragen over de casus ‘Het Bouwdepot’ kun je contact opnemen met Stichting Het Bouwdepot.
Bekijk ook: